İlçemizde ve köylerinde bizim çocukluğumuz döneminde söylenen maniler olduğunu biliyoruz. Televizyon, radyo olmadan önce şehirde ve köyde yaşayan insanlarımız gündüzleri kahvede, akşamları bir evde toplanırlar. Hikâye, masal anlatılır, mani ve bilmece söylenirdi.
Köse ali köyünde yaşayan köyün zenginlerinden Rıfat Deniz ile tanıştığımızda bir gün sohbet ederken mani ve bilmece söylemeye başladı ben şaşırdım ve birlikte güldük. Rıfat amca mani söylüyor ve kahkaha atarak gülüyordu.
Rıfat amca bu manileri nerden biliyorsun diye sordum. ”Biz eskiden komşularla eş dost arkadaşlarla akşamları bir evde toplanır sırayla maniler söylerdik. Maniler kendimize aitti.”
Bana dört, beş tane mani söyledi. Kendisi de yeni maniler söyleyerek mani sayısını ona tamamladı. O manileri not aldım.
” Aklımda olanları söyledim istesem tekrar yeni maniler söylerdim. Ama yaşlandım biz köyde evlerde toplandığımızda televizyon radyo yoktu nasıl vakit geçireceğiz. Elbette hikâye, masal, anlatarak, mani ve bilmece söyleyerek, sohbet ederek akşamları bu şekilde geçiyordu. “
Bir araya geldiğimizde konuşuyorduk. Köyde, şehirde siyasi hayatındaki yaşadıklarını ve ilginç olayları anlatıyordu. Köydeki bağları ve zeytin bahçelerinin topraklarının çok değerli ve verimli olduğunu söyledi. Hatta arazisinin birinde sıcak su Jeotermal çıkarıldığını belirtti.
Manisa’da bir dönem il genel meclisi üyeliği de yaptı o dönemlerde sözünün çok geçtiğini kendisi ve onu tanıyanlar söyledi.
Rıfat Deniz’den derlediğim Salihli manilerinden iki tanesini paylaşıyorum. İlçemiz ve köylerinde yaşayan yaşlı insanlarımızla veya büyüklerinden dinlediği, öğrendiği manileri bilen kişilerle manilerle ilgili araştırma yapılabilir.
Her yörenin manisi vardır. Maniler anonimdir birbirine benzer manilerin içindeki bir sözcük bir kelime veya bir mısra farklı olabilir.
Önümüzdeki yıl 2026’da yayınlanacak 7. kitabımda Salihli manileriyle ilgili yazı ve manilerde olacak.
Çaya vardım çizmeyle
Deli gönül gezmeyle
Çok güzeller kandırdım
Bir oyalı yazmayla
Yüksek dağlar derin olur
Gölgesi serin olur
Benim sevdiğim güzel
Bu akşam gelin olur
Maniler, bilmeceler, hikâye, masallar edebiyat ve kültümüzün birer örnekleridir.
Ne dersiniz sevgili okurlar?